Akıllı telefon seçim faktörlerinin bütünleşik yapısal eşitlik modeli - analitik hiyerarşi süreci ile incelenmesi

Abstract

Dünya, Dördüncü Sanayi Devrimi'ne hazırlık yaparken; teknolojik gelişmeler büyük bir ivme kazanmıştır. Evlerde, ortak kullanım alanlarında bilgisayarla yapılabilen işlemler akıllı telefonlar ile kişiselleşmiş, kolaylaşmıştır. Akıllı telefonlar insanoğlu tarafından lüks ihtiyaçlar yerine neredeyse zorunlu ihtiyaçlar olarak idrak edilmeye başlanmıştır. Her geçen gün büyüyen ve farklılaşan akıllı telefon pazarı gün geçtikçe gelişmekte, seçenekler artmaktadır. Karar vericiler açısından karar vermek, seçeneklerin artması ve karmaşıklaşması nedeniyle zorlaşmaya başlamıştır. Her kararı etkileyen birden fazla kriter, her kriteri etkileyen diğer alt kriterler, alternatiflerin nicelik olarak artması, nitelik olarak ise farklılıklar göstermesi karar verme sürecini daha komplike hale getirmekte, sürecin önemini arttırmaktadır. Çalışmada etkin bir model önermek amacıyla, bütünleşik Yapısal Eşitlik Modeli (YEM) – Analitik Hiyerarşi Süreci (AHS) kullanılmıştır. Veriler, Artvin Çoruh Üniversitesinde öğrenim gören 537 öğrenciye yapılan anketler sonucunda elde edilmiştir. Akıllı telefon seçimini etkileyen 4 kriter ve 16 alt kriter kullanılmıştır. Kriterler ve alt kriterler YEM'den elde edilen bilgilere göre sıralanmıştır. Alternatiflerin alt kriterlere göre ikili karşılaştırmaları ve alternatiflerin sıralanması ise AHS ile hesaplanmıştır. Maliyet, fiziksel, teknik ve kalite kriterlerinin akıllı telefon seçimi üzerinde anlamlı etkilerinin olduğu sonucuna varılmıştır. Çalışma bulgularına göre; karar vericinin akıllı telefon tercihlerini en üst düzeyde etkileyen kriter kalite, etkisi en fazla olan alt kriterler ise marka imajı ve estetik kriterleridir. Oluşturulan model son yıllarda Türkiye ve dünyada en fazla satış yapan iki marka üzerinde uygulanmıştır.

While the world is preparing for the Fourth Industrial Revolution; technological developments have gained momentum. Computing operations that can only be done at home or public areas, are personalized with smartphones and became easier. Smart phones have begun to be perceived as almost compulsory needs instead of luxurious needs by humans. The smartphone market which continues improving and differentiating is growing day by day, and the number of options are increasing. For decision makers, making decisions has begun to become difficult because of the number and complexity of options. Multiple criteria affecting each decision, other sub-criteria affecting each criterion, increasing quantity of alternatives, differences in quality; make the decision making process more complicated and increasing the importance of the process. In order to recommend an effective model, an integrated Structural Equation Model (SEM) - Analytic Hierarchy Process (AHS) was used in this study. The data were obtained as a result of the surveys aplied to 537 students at Artvin Coruh University. 4 criteria and 16 sub-criteria were used to influence smartphone selection. Criteria and sub-criteria are listed according to the results of SEM. Binary comparisons of alternatives according to subcriteria and ranking of alternatives were calculated with AHP. It has been reached that cost, physical, technical and quality criteria have a significant effect on smart phone selection, as a result. According indications of the study; quality is the criterion that affects the decision maker's smart phone preferences at the highest level, and the sub-criteria with the greatest effects are the brand image and esthetic. The proposed model has been applied for two brands which have highest-selling quantities in Turkey and also in the world, in last few years.