Dünyada ve Türkiye'de araştırma geliştirme faaliyetlerine yönelik vergisel teşvikler

Abstract

Uzun dönemde verimlilik artışı sağlamanın ve ekonomik büyümenin en önemli belirleyicisi haline gelen inovasyon için anahtar girdi araştırma geliştirme (AR-GE) faaliyetleridir. Bilginin yayılması problemi nedeniyle, AR-GE yatırımı yapan firmalar ARGE aktivitelerinin getirilerinden tam olarak yararlanamamaktadırlar. Bunun yanında ARGE projeleri genellikle yüksek risk taşımaktadır. Bu nedenledir ki, özel sektör tarafından yapılan AR-GE faaliyetleri, optimal miktarın altında kalmaktadır. Bu durum ise, bir kamu müdahalesini gerekli kılmaktadır. AR-GE vergi teşvikleri, birçok ülkede AR-GE faaliyetlerini arttırmak için kullanılan bir kamu müdahalesidir. Bu çalışma, çeşitli ülkelerdeki AR-GE vergi teşviki uygulamalarını ve bunların etkinliğini ortaya koymayı ayrıca Türkiye'nin bilim ve teknoloji politikalarının bir parçası olarak AR-GE vergi teşviklerinin nasıl kullanılması gerektiğini belirlemeyi amaçlamaktadır. Türkiye, temel AR-GE göstergeleri itibariyle bir çok ülkenin gerisindedir. Özellikle özel sektörün AR-GE harcaması miktarı ve bu harcamanın toplam AR-GE harcaması içindeki payı çok düşüktür. Bu yüzden, AR-GE faaliyetlerini arttırıcı bilim ve teknoloji politikaları süratle ve kararlılıkla uygulanmalıdır. Bu uygulamaların bir parçasını da özel sektöre yönelik doğrudan destekler ile mali teşvikler oluşturmaktadır. Vergi teşvikleri, AR-GE projesinin seçiminde daha serbest olunması, bürokratik işlemlerin az olması, erişimin daha kolay olması ve getirisinin kolayca öngörülebilir olması nedeniyle doğrudan desteklere tercih edilmektedir. AR-GE vergi teşviklerini uzun yıllar uygulamış çeşitli ülkelerde yapılan çalışmalar da AR-GE vergi teşviklerinin uzun dönemde AR-GE faaliyetlerini arttırıcı bir etkiye sahip olduğunu ortaya koymaktadır.

Innovation is the main driver for raising productivity and economic growth in the long term. Research and development (R&D) is also a key input for innovation. Because of the diffusion problem of knowledge, firms are unable to capture the full benefits of their R&D activities. Furthermore, R&D projects usually entertain high risk. Therefore, the amount of R&D that performed by firms is lower than optimal level. This problem requires a govermental intervention. R&D tax incentives are used in many countries as the govermental intervention in order to stimulate R&D spending. This study aims to emphasize existing R&D tax incentives practices and their effectiveness in several countries and also to specify how Turkey uses R&D tax incentives as a part of science and technology policies. According to the basic R&D performance indicators, Turkey is backward of many countries. In particular, both total private sector R&D expenditure and its rate to total R&D are too low. Therefore, science and technology policies that increase R&D activities should be promptly and constantly applied. Some implementations of this policies are direct subsidies and fiscal intencives. R&D tax incentives have a set of advantages when it is compared to grants and subsidies. Tax incentives involve less interference in the market and allow private sector to select R&D project. Tax incentives require less bureaucratic process. Also they are more accessible, predictable and stable than the direct support. With several researches on the effectiveness of R&D tax incentives in several countries that use fiscal incentives to stimulate R&D at a long time find evidence that tax incentives are effective in increasing R&D activities. Existing R&D tax incentives in Turkey is not sufficient to create an increase on private sector R&D expenditure. Therefore, R&D tax incentives should be enriched in order to be more attractive.