1982 Anayasası bağlamında laiklik ilkesinin din ve vicdan hürriyeti ile ilişkisi

Abstract

En sık kullandığımız tanımıyla din ve devlet işlerinin birbirinden ayrılması olan laiklik, sık sık gündeme gelen bir meseledir. Laikliğin, hukuk kurallarının saptanmasında dinin etkili olmaması, devlet yönetiminde dini esaslara bağlı kalınmaması, devletin tüm din ve mezhepler karşısında eşit davranması gibi ilkeleri herkes tarafından genel kabul görmüştür. Fakat uygulamada, her devlet kendi özel koşullarına bağlı olarak laikliği farklı benimsemiştir. Çalışmada, laikliğin ülkemizde geçirdiği aşamalar Osmanlı devletinden başlayarak ve anayasalar incelenerek anlatılmıştır. 1937 yılından sonra anayasa metinlerine giren laiklik ilkesi demokratik devletin gereği olarak her zaman önemli olmuştur. Türkiye'ye özel laiklik uygulaması, ülkemizin özel şartlarından, özellikle toplum ve devlet yapımızdan etkilenmiştir. Bu yüzden ülkemizde laiklik ilkesinin hayata geçirilişi Batı'dan farklı bir çizgide yürütülmüştür. Doktrinde, laikliğin uygulanması her zaman tartışma konusu olsa da, son sözü, yargı organlarının söylediği görüşüne ulaşılmıştır.Çalışmada ilk olarak, laikliğin kavramsal çerçevesi üzerinde durulmuş, tanımı ve felsefi boyutu ele alınmıştır. Ayrıca diğer devletlerdeki uygulamalarına bakılmış, Osmanlı devletinden başlayarak, 1961 Anayasasının sonuna kadar laikliğin gelişim aşamaları irdelenmiştir. Laikliğin 1982 Anayasasındaki durumunu ele aldığımız ikinci bölümde ise, Anayasada laikliğin nerelerde söz edildiğine bakılarak ağırlıklı olarak din ve vicdan hürriyeti, din-devlet ayrılığı ilkesi üzerinde durulmuş ve konu bu yönüyle açıklanmaya çalışılmıştır. Ayrıca Anayasa Mahkemesi'nin laiklikle ilgili verdiği kararlar üzerinde durularak, konunun anlaşılması ve bir sonuca ulaşılması sağlanmıştır.

Secularism, as we most often define as the dissociation of religious and state matters, is a matter which frequently come into question. That religion is not influential in determining the laws,the state does not adhere to religious basis in governing the country, and it is in equal distance to all religions and denominations are principles of secularism which are generally accepted. However, each state adopts secularism in different ways practically according to their own conditions. This study explains the stages of secularism in our country beginning from the Ottoman Empire analysing the constitutions. The principle of secularism, which first took place in the constitution in 1937, has always been vital in terms of democratic state. The practice of secularism which is unique to Turkey has been affected by the special conditions and especially social and political structures of our country. For this reason, secularism has been applied in a different way from the western countries in our country.Although the practice of secularism has always been a debatable subject in terms of doctrines, it has been concluded that it is the judicial powers who takes the last decision.In this study, first of all, conceptual frames of secularism are discussed and its definition and philosophical dimensions are dealt with.Furthermore, the practices of other countries are discussed, the developmental stages of secularism are analysized beginning from The Ottoman Empire to the end of the Constitution of 1961. In the second part of the study, in which we deal with the condition of secularism in the constitution of 1982, freedom of religion and conscience, separation of religion and state are discussed by examining the parts of the constitution where the secularism takes place and the subject is tried to be explained in this dimensions.Moreover, it is provided to understand the topic and come to a conclusion by giving point to decisions of the Supreme Court related to the secularism.