Özet:
Temeller, yapısal yükleri zemine güvenle aktarmak amacıyla oluşturulan elemanlardır. Temellerin tasarlanmasında göz önüne alınması gereken önemli şartlardan biri taşıma gücüdür. Sınır taşıma gücü, zeminde kırılma meydana gelmeden temel zemininin güvenli olarak taşıyabileceği taban basıncı değeridir. Sınır taşıma gücü; içsel sürtünme açısı, kohezyon, zemin birim hacim ağırlığı, temel derinliği, temel şekli, yeraltı su seviyesi gibi parametrelerden etkilenmekte olup genellikle bu parametreleri değerlendiren teoriler yardımıyla hesaplanmaktadır. Teorik yaklaşımlar zeminde genel kayma kırılması oluştuğu varsayımına dayanmakta olup, taneli zeminlerde rölatif sıkılığa bağlı olarak yerel ve zımbalama kayma kırılmaları da oluşmaktadır. Bu çalışmada, Trabzon İli Değirmendere havzasından alınan kum zemin kullanılmıştır. Kum zeminin, granülometri eğrisi yardımıyla zemin sınıflandırılması yapılmış, piknometre deneyiyle dane birim hacim ağırlığı ve kesme kutusu deneyiyle de kayma mukavemeti parametreleri elde edilmiştir. Farklı rölatif sıkılıklarda (%30, %40, %50, %60, %70) kum zemin üzerinde merkezi olarak yüklenen model sığ şerit temelin sınır taşıma kapasitesi, yük-oturma ilişkileri taşıma gücü deneyleri yardımıyla araştırılmıştır. Hem deneysel hem de taşıma gücü teorileri (Terzaghi, Meyerhof, Hansen vb.) ile belirlenen sınır taşıma gücü kapasiteleri karşılaştırılmıştır. Deney sonuçlarından elde edilen nihai taşıma gücü değerlerinin, taşıma gücü teorilerinden elde edilen değerlerden daha yüksek olduğu görülmüştür.
