Özet:
Türk dünyasının bir parçası olan ve Orta Asya tarihinde önemli bir yeri bulunan Kırgızlar, aynı zamanda da yazılı kaynaklarda adı geçen en eski Türk kavimlerinden biridir. İlk defa M.Ö. 203-201 yıllarındaki olaylarla ilgili Çince kaynaklarda haklarında bilgi verilen Kırgızların, Altaylardan Tanrı dağlarına uzanan geniş bir tarihî coğrafyası bulunmaktadır. Yaşadıkları dönem ve coğrafyada tesir ettikleri olaylar sebebiyle haklarında muhtelif dillerdeki kaynaklarda bilgiler verilen Kırgızlar, genel itibariyle Türk dünyasının ortak bir özelliğine sahiptirler. Bu da onların tarih yaparken tarihle fazla alâkadar olmamaları ve tarihlerini kayda geçirmemeleridir. Kırgızların tarih yazıcılığı ve araştırıcılığı hayli geç başlamıştır. 19. yüzyılda başlayan Kırgız tarihçiliğinin gelişim sürecinin özellikleri genel Türk tarihini anlamak ve bir bütün olarak ortaya koymak açısından önemlidir. Bu çalışmada 19. yüzyıla kadarki Kırgız tarihi ile ilgili bir değerlendirme yapıldıktan sonra, ilk Kırgız tarihçileri ve çalışmaları, Sovyet dönemi Kırgız tarihçiliğinin gelişimi ve Kırgız tarihi araştırmaları üzerinde durulacaktır. Aynı zamanda bu dönemdeki tarih yazımında ortaya konan terminoloji ve idelolojik meseleler de değerlendirilecektir. Kırgızistan’ın 31 Ağustos 1991 yılında bağımsızlığına kavuşması ile birlikte Kırgız tarihinde ve tarihçiliğinde yeni ve üzerinde durulması gereken yeni bir etap başlamıştır. Bu dönem Kırgız tarihi ve tarihçiliği iyi analiz edildiği takdirde, yeni kurulan Kırgızistan Cumhuriyeti’ni de daha iyi anlamak mümkün olacaktır. Bu bağlamda üçüncü dönem olarak ifade edebilebilecek 1991 yılından günümüze kadar ki Kırgız tarihçiliği de çalışmada ele alınacak ve etraflı bir şekilde değerlendirilecektir.
