Özet:
Bu makale 1877-78 Osmanlı-Rus Savaşı sonrasında başlayan göç dalgasını Osmanlı Muhacir Komisyonu’nun hazırladığı bir defterin ışığında incelemektedir. Osmanlı Muhacir Komisyonu muhacirlerin ihtiyaçlarının karşılanması, kayıt altına alınmaları ve iskân edilmeleri için kurulmuştur. İncelenen defterin hem göçmenlerin geldikleri bölgeleri hem de Türkiye’de yerleştirildikleri bölgeleri belirtmesi nüfus hareketlerinin takibini kolaylaştırmaktadır. Toplam 90.672 muhacirin tasnifinin yapıldığı 13 Kasım 1881 tarihli defterde kaydedilen muhacirlerden 82.000 kişi, 1877-78 harbi sonunda kaybedilen topraklardan göç eden muhacirlerdir. Bu göçmenlerin 40.000 kadarı Bulgaristan’dan olmak üzere diğerleri Batum, Sohum ve Rumeli-i Şarkî topraklarından gelmiştir. Kayıtlara göre yaklaşık 35.000’i İstanbul’da olmak üzere 51.000 muhacir iskân edilmeyi beklemektedir. İstanbul dışındaki yaklaşık 55.000 muhacir ise Selanik Vilayeti, Sinop ve İzmit Sancağı’ndaki kasaba ve köylerinde iskân edilmek üzere gönderilmiştir.
